พระพิฆเนศ มหาเทพแห่งความรู้ทั้งมวล และเป็นเทพผู้ขจัดจากอุปสรรคทั้งปวง
พระพิฆเนศ เป็นเทพที่ไม่มีอำนาจยิ่งใหญ่อันใดขวางกั้นพระองค์ได้ ด้วยว่าพระองค์ทรงได้รับพรมากมายจากคำเรียกขานพระนาม อาทิ พระวินายัก เทพเจ้าแห่งเทพสูงสุด บ้างก็เรียกว่า คณปติเทพ คือเทพผู้เป็นเจ้าแห่งบริวารของพระศิวะ หรือ เทพผู้นำไปสู่ความรอบรู้ และนำไปสู่ที่สุดของความรู้ในโลกนี้ หรือ บางครั้งก็ถูกขนานนามว่า พระพิฆเนศ เทพเจ้าผู้ทรงขจัดอุปสรรคทั้งปวง
พระพิฆเนศ ได้รับพรจากพระศิวะเจ้าว่า หากผู้ใดจะทำการบูชาเทพทั้งปวงให้บูชาองค์พระพิเนศก่อนเป็นอันดับแรก ด้วยเหตุที่ว่าพระองค์ทรงมีปัญญามากและมีพลังอำนาจอันยิ่งใหญ่ที่จะขจัดสิ่งชั่วร้ายที่เข้ามาขัดขวาง และอุปสรรคทั้งหลายให้สิ้นไป
พระพิฆเนศนั้นมีลักษณะรูปร่างเดียว ท่านมีลักษณะเศียรเป็นช้าง มีพระกรรณกว้างใหญ่ มีงวงยาว แต่ทรงมีร่างกายเป็นมนุษย์ มีกร 4 , 6 , 8กร แล้วแต่ภาคที่เสด็จลงมา รูปร่างของพระองค์แสดงถึงความเป็นมงคลอันดีเยี่ยม ซึ่งทรงสั่งสอนถึงความดีและความสำเร็จ พระพิฆเนศทรงเป็นสัญญลักษณ์แห่งความรู้และปัญญาอันยิ่งใหญ่ แต่ละส่วนของพระองค์จึงมีความหมายถึงปรัชญาทั้งสิ้น
- พระเศียร ทรงใช้เศียรอันใหญ่ที่เต็มไปด้วยปัญญาความรู้ เป็รที่รวมแห่งปัญญาทั้งหมด
- พระกรรณ ทรงใช้รับฟังคำสวดจากพระคำภีร์ และความรู้ในรูปอย่างอื่นๆอันเป็นสิ่งแรกแห่งการศึกษา
- งวง เราได้นำเอาความรู้ต่างๆ ที่ได้รับจากการเลือกเฟ้นระหว่างทวิลักษณะ ความผิด-ถูก ความดี-ชั่ว อันมีงวงช้างที่ยาวและใหญ่ใช้ชั่งน้ำหนัก ต่อการกระทำหรือการค้นหาสิ่งที่ดีงามต่างๆ อันปัญญานั้น เกิดขึ้นในการช่วยแก้ปัญหาของชีวิตให้หลุดพ้นจากอุปสรรค และพบความสำเร็จสมดังความมุ่งหมาย
- งา งาข้างเดียวโดยอีกข้างหักนั้นเพื่อแสดงให้รู้ว่าต้องอยู่ในระหว่างเหตุความดี-ความชั่ว ซึ่งต้องทำความเข้าใจให้ดีถึงความแกต่างกัน ดังเช่น คดโกง-ซื่อสัตย์ เคารพ-ดูหมิ่นเหยียมหยาม เย็น-ร้อน
- หนู แสดงถึงความปราถนาของมนุษย์
- บ่วงบาศ ทรงถือโดยทรงลากจูงคนทั้งหลาย ให้เดินตามรอยพระบาทของพระองค์
- ขวาน เป็นอาวุธใช้ปกป้องความชั่วร้าย และคอยขับไล่อุปสรรคทั้งหลายที่คอยมาก่อกวนบริวารของพระองค์
- ขนมโมทกะ เพื่อประทานให้เราเป็นรางวัลต่อการที่เราปฏิบัติตามรอยพระบาทของพระองค์
- ท่าประทานพร หมายถึงความยิ่งใหญ่แห่งความผาสุก และ ประทานความสำเร็จให้กับสาวกของพระองค์
วันสำคัญของการบูชาพระพิฆเนศ
วันจาตุรถี (วันมงคลต่อการบูชาพระพิฆเนศ) วันแรก 4 ค่ำจาตุรถี (Haturthi) หรือที่เรียกว่า เทศกาลคเณศจตุรถี เป็นเทศกาลที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของการบูชาพระพิฆเนศ ซึ่งถือเป็นวันกำเนิดพระพิฆเนศ เชื่อกันว่าพระองค์จะเสด็จลงมาสู่โลกมนุษย์เพื่อประทานพรอันสูงสุดแก่ผู้ศรัทธาของพระองค์